Cuốn "Tư tưởng giáo dục Việt Nam (trên báo Thanh Nghị 1941 -1945)" là bộ sưu tập những bài viết về giáo dục do nhiều tác giả cùng nghiên cứu trên tạp chí Thanh Nghị 1941 - 1945.

Xã hội người Việt từ sau những năm nửa sau thế kỉ XIX sang đầu thế kỉ XX, đã trải qua những biến động lớn. Cuộc xâm lược của nước Pháp và sau đó, công cuộc thực dân hóa của người Pháp đã khiến xã hội người Việt dần dần ra khỏi thời trung đại quân chủ kiểu Đông Á, chuyển thành một xã hộ cận đại và hiện đại, có nhiều nét gần gũi với các xã hội hiện đại kiểu Âu Mỹ, tuy mới ở trình độ đang phát triển.

Một trong những lĩnh vực thay đổi rõ rệt chính là giáo dục.

Quan niệm giáo dục là hoạt động thường xuyên đối với mọi thành phần xã hội, các tác giả Thanh Nghị còn luận bàn về các dạng thức giáo dục ngoài trường học, ví dụ giáo dục trong những tập hợp theo lứa tuổi, trẻ em, phụ nữ, thanh niên. Họ nhấn mạnh vai trò cha mẹ, vai trò của " giáo dục gia đình" đối với trẻ em, vai trò những tổ chức có tính chất hướng đạo đối với các lớp tuổi thanh thiếu niên, v.v... 

Đặt hy vọng về tương lai của đất nước vào tuổi trẻ, hầu hết các tác giả quen thuộc của Thanh Nghị đều có bài viết về thanh niên, không chỉ luận về cần thiết tham dự các hoạt động giáo dục đối với lớp thanh niên đương thời, các tác giả còn nêu trực tiếp những khuyên nhủ, cổ động lớp người trẻ tuổi rèn luyện cho mình những năng lực, phẩm chất cần thiết để sống một cách xứng đáng với cuộc sống con người, với dân chúng, với đất nước.